Pans คืออะไร? (แพน)

ในวงการวิดีโอและภาพยนตร์ การใช้กล้องเพื่อนำเสนอภาพที่เคลื่อนไหวไปตามทิศทางต่าง ๆ เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างสรรค์ผลงานที่น่าสนใจและมีความหมาย หนึ่งในเทคนิคการเคลื่อนไหวของกล้องที่ถูกใช้อย่างแพร่หลายคือ “การแพนกล้อง” หรือที่เรียกว่า Pans (แพน) ในภาษาไทย เทคนิคนี้มีบทบาทสำคัญในการสร้างความรู้สึกต่อผู้ชม โดยเน้นที่การเคลื่อนไหวในลักษณะตามแนวนอน หรือแนวราบเป็นหลัก

คำจำกัดความของ Pans

“Pans” (แพน) หมายถึง การเคลื่อนกล้องไปตามแนวนอนจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยที่ตัวกล้องยังคงอยู่ในตำแหน่งที่เดิม แต่เปลี่ยนทิศทางในการมองไปซ้ายหรือขวา การแพนนี้ใช้เพื่อเปิดเผยสิ่งต่าง ๆ ในฉากหรือเพื่อให้ผู้ชมเห็นทิวทัศน์หรือการกระทำในมุมกว้าง การแพนกล้องเป็นวิธีการง่าย ๆ แต่มีประสิทธิภาพในการสร้างบรรยากาศหรือเล่าเรื่องในภาพยนตร์หรือวิดีโอ

การแพนมักจะใช้กับฉากที่ต้องการแสดงให้เห็นความเคลื่อนไหวในระดับกว้าง เช่น การมองตามตัวละครที่กำลังเคลื่อนที่ หรือเพื่อเปิดเผยภาพใหญ่ของทิวทัศน์ การแพนยังช่วยเชื่อมโยงภาพจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่งโดยไม่ต้องตัดฉาก ซึ่งทำให้การดำเนินเรื่องดูเป็นธรรมชาติและลื่นไหล

การใช้งานในภาพยนตร์และวิดีโอ

การแพนกล้องมีบทบาทสำคัญในงานภาพยนตร์และวิดีโอ ซึ่งการใช้งานนั้นขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ของผู้กำกับและเรื่องราวที่ต้องการสื่อสาร การแพนที่ดีควรเป็นไปอย่างลื่นไหลและมีจุดหมายชัดเจน ไม่ควรเร็วหรือช้าเกินไป จนทำให้ผู้ชมรู้สึกเวียนหัวหรือเสียสมาธิจากการรับชม

• การแพนช้า (Slow Pan): การแพนในลักษณะช้า ๆ ช่วยสร้างบรรยากาศที่เต็มไปด้วยความลึกลับ หรือใช้เพื่อแนะนำฉากและตัวละครในลักษณะที่สงบและเยือกเย็น
• การแพนเร็ว (Fast Pan): การแพนอย่างรวดเร็วหรือที่เรียกว่า “whip pan” มักถูกใช้ในการสร้างความตื่นเต้นหรือเปลี่ยนฉากอย่างรวดเร็วเพื่อเน้นการเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้นฉับพลัน

ทั้งนี้ ในการแพนกล้อง การคำนึงถึงการจัดองค์ประกอบของภาพและการเคลื่อนไหวภายในฉากมีความสำคัญอย่างยิ่ง หากกล้องแพนเร็วเกินไปหรือไม่สอดคล้องกับการเคลื่อนไหวของสิ่งที่อยู่ในเฟรม อาจทำให้ผู้ชมรู้สึกสับสนหรือตามไม่ทัน

ประเภทของ Pans

แม้ว่าการแพนกล้องจะเป็นการเคลื่อนที่ตามแนวนอน แต่ก็สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภทตามการใช้งานและวัตถุประสงค์ที่ต้องการ เช่น

• การแพนตามตัวละคร (Follow Pan): เป็นการแพนกล้องตามการเคลื่อนไหวของตัวละครหรือวัตถุที่กำลังเคลื่อนที่อยู่ในฉาก เพื่อให้ผู้ชมติดตามเรื่องราวหรือกิจกรรมได้อย่างใกล้ชิด
• การแพนแสดงทิวทัศน์ (Panorama Pan): การแพนในลักษณะนี้มักใช้ในการถ่ายทำทิวทัศน์หรือสถานที่ต่าง ๆ เพื่อให้ผู้ชมเห็นภาพรวมของฉากในมุมกว้าง การแพนประเภทนี้เป็นที่นิยมในงานสารคดีหรืองานถ่ายทำเกี่ยวกับธรรมชาติ
• การแพนชวนเวียนหัว (Swish Pan หรือ Whip Pan): การแพนที่เร็วมาก ๆ จนภาพเบลอ กล้องถูกหมุนจากมุมหนึ่งไปยังอีกมุมหนึ่งอย่างรวดเร็ว เทคนิคนี้ใช้เพื่อสร้างความตื่นเต้นหรือแสดงการเปลี่ยนฉากในทันที

ความแตกต่างระหว่าง Pans และการเคลื่อนที่ของกล้องแบบอื่น

นอกจากการแพนกล้องแล้วยังมีการเคลื่อนไหวอื่น ๆ ที่ใช้ในการถ่ายทำ เช่น การtilt (การก้ม-เงยกล้อง) หรือการ tracking shot (การเคลื่อนที่ของกล้องตามวัตถุ) การแพนกล้องแตกต่างจากเทคนิคเหล่านี้ตรงที่กล้องจะไม่เคลื่อนที่ไปจากตำแหน่งเดิม แต่จะหมุนอยู่ในตำแหน่งนั้น โดยทั่วไปแล้ว การแพนมักใช้กับกล้องที่ติดตั้งบนขาตั้งกล้องหรืออุปกรณ์เสถียรภาพอื่น ๆ เพื่อให้ได้ภาพที่ราบเรียบและไม่สั่นไหว

• Tilt: เป็นการก้ม-เงยกล้องจากบนลงล่างหรือจากล่างขึ้นบน ต่างจากการแพนที่เคลื่อนกล้องจากซ้ายไปขวาหรือขวาไปซ้าย
• Tracking Shot: การถ่ายภาพที่กล้องเคลื่อนที่ตามวัตถุหรือตัวละครที่กำลังเคลื่อนที่อยู่ การถ่ายแบบนี้ทำให้ผู้ชมรู้สึกว่ากล้องได้เคลื่อนที่ตามตัวละครไปจริง ๆ

เทคนิคการใช้ Pans ให้มีประสิทธิภาพ

การแพนกล้องที่ดีต้องคำนึงถึงหลายปัจจัย เช่น ความเร็วในการแพน ความนุ่มนวลของการเคลื่อนไหว และการตั้งค่าเฟรมภาพให้เหมาะสมกับฉาก สิ่งสำคัญคือการวางแผนและการซ้อมเพื่อให้การแพนมีความลื่นไหลและส่งผลทางอารมณ์ตามที่ต้องการ หากการแพนทำออกมาไม่ดีอาจทำให้ผู้ชมรู้สึกไม่ประทับใจหรือล้มเหลวในการสร้างความรู้สึกที่ตั้งใจไว้