ในงานถ่ายภาพและวิดีโอ Viewfinder (ช่องมองภาพ) คือองค์ประกอบสำคัญที่ช่วยให้ช่างภาพหรือผู้ถ่ายวิดีโอมองเห็นภาพที่จะถูกบันทึกไว้ผ่านเลนส์ของกล้อง ในภาษาไทยมักเรียกว่า ช่องมองภาพ ซึ่งมีบทบาทในการควบคุมองค์ประกอบภาพและโฟกัสให้แม่นยำยิ่งขึ้น
ช่องมองภาพหรือ Viewfinder มีอยู่ในกล้องหลายประเภท ตั้งแต่กล้อง DSLR, กล้อง Mirrorless ไปจนถึงกล้องฟิล์มแบบคลาสสิก หน้าที่หลักคือช่วยให้ผู้ใช้งานเห็นพื้นที่ของภาพที่เลนส์กำลังจับอยู่ ซึ่งช่วยในการจัดองค์ประกอบภาพ (Composition), ควบคุมความคมชัด (Focus) และตรวจสอบการเปิดรับแสง (Exposure)
ประเภทของ Viewfinder
- ช่องมองภาพแบบออปติคัล (Optical Viewfinder หรือ OVF)
ช่องมองภาพแบบออปติคัลพบได้บ่อยในกล้อง DSLR และกล้องฟิล์มทั่วไป เป็นช่องมองภาพที่ใช้หลักการของกระจกปริซึมสะท้อนแสงจากเลนส์กล้อง ทำให้ผู้ใช้งานมองเห็นภาพที่แท้จริงผ่านช่องมองภาพโดยตรง- ข้อดี: ไม่ต้องใช้พลังงานไฟฟ้าและไม่มีความหน่วงในการแสดงผล
- ข้อเสีย: ไม่สามารถแสดงตัวอย่างการตั้งค่า เช่น การเปิดรับแสงหรือการปรับสี ได้ทันที
- ช่องมองภาพแบบอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Viewfinder หรือ EVF)
ช่องมองภาพแบบอิเล็กทรอนิกส์พบได้บ่อยในกล้อง Mirrorless ทำงานโดยการแสดงผลจากเซ็นเซอร์ภาพผ่านหน้าจอขนาดเล็กภายในช่องมองภาพ- ข้อดี: สามารถแสดงผลการตั้งค่าต่าง ๆ ได้ทันที เช่น การชดเชยแสง, สี และความลึกของภาพ (DOF)
- ข้อเสีย: ใช้พลังงานไฟฟ้าและอาจมีความหน่วง (Lag) หากกล้องประมวลผลไม่เร็วพอ
- ช่องมองภาพแบบไฮบริด (Hybrid Viewfinder)
กล้องบางรุ่น โดยเฉพาะกล้องคอมแพคระดับสูง ได้พัฒนาช่องมองภาพแบบผสมผสานระหว่าง Optical Viewfinder และ Electronic Viewfinder ทำให้ผู้ใช้สามารถเลือกโหมดการใช้งานได้ตามความเหมาะสม
ความสำคัญของ Viewfinder ในการถ่ายภาพและวิดีโอ
- การจัดองค์ประกอบภาพ (Composition)
ช่องมองภาพช่วยให้ช่างภาพควบคุมและจัดองค์ประกอบภาพได้แม่นยำมากขึ้น โดยเฉพาะในสถานการณ์ที่มีแสงจ้าหรือเมื่อหน้าจอ LCD ไม่สามารถใช้งานได้ชัดเจน - การควบคุมโฟกัส
การใช้ Viewfinder ทำให้ผู้ใช้งานเห็นภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้น สามารถโฟกัสจุดต่าง ๆ ได้ง่าย โดยเฉพาะเมื่อใช้เลนส์ Manual Focus - การประหยัดพลังงาน
ช่องมองภาพแบบออปติคัลช่วยประหยัดพลังงานแบตเตอรี่ได้ดีกว่าการใช้หน้าจอ LCD เนื่องจากไม่ต้องใช้ไฟในการแสดงผล - การลดความเสี่ยงจากการสั่นไหว
เมื่อใช้ช่องมองภาพ ผู้ถ่ายภาพสามารถจับกล้องแนบชิดกับใบหน้า ทำให้การจับถือกล้องมีความมั่นคง ลดการสั่นไหวของภาพโดยไม่ต้องใช้ขาตั้งกล้อง
ช่องมองภาพกับวิวัฒนาการของกล้อง
ในยุคดิจิทัล กล้องหลายรุ่นเริ่มพัฒนาหน้าจอ LCD ที่สามารถแสดงผลแบบ Live View ซึ่งเป็นทางเลือกที่ใช้แทน Viewfinder อย่างไรก็ตาม ช่องมองภาพยังคงเป็นที่นิยมในกลุ่มช่างภาพมืออาชีพ เนื่องจากความสะดวกในการใช้งานและความแม่นยำในการจัดเฟรมภาพ โดยเฉพาะในสภาพแสงจ้าที่หน้าจอ LCD อาจมองเห็นได้ไม่ชัด